Sivas’ta Eretna devletinin topraklarında adına devlet kuran dönemin ve Türk edebiyatının önemli isimlerinden Kadı Burhanettin’in türbesi Sivas’ta adını alan Kadı Burhanettin Mahallesinde bulunuyor. Çarpık kentleşmenin neden olduğu beton yoğunluğunun arasında türbe, adeta kayboluyor.
Sanat Tarihçisi Onur Aydın, zamanının önemli isimlerinden birisi olan Kadı Burhanettin hakkında birçok bilinmeyeni gün yüzüne çıkarttı. Aydın yaptığı açıklamada, Kadı Burhanettin’in bilime önem veren bir kişilik olduğunu ifade ederek, “Kadı Burhanettin 1345 yılında Eretnaoğulları Beyliğinin kadısının oğlu olarak Dünya’ya gelmiştir. Kayseri’de doğmuştur, kendisi çok zeki bir kişiliğe sahiptir. Yaklaşık 13-14 yaşlarında 30-40 yaşlarında olan bilim adamlarının bilgisine sahiptir ve o seviye de eserler okuyabilmekteydi. Kendisi kısa bir süre babası ile birlikte Halep ve Şam’da eğitim almıştır. Daha sonrasında 20’li yaşlarda Kayseri’ye geri dönmüştür. Kayseri’ye döndükten sonra Eretnaoğlu beyi Mehmet Bey tarafından Kayseri kadısı olarak ilan edilmiştir. Kayseri de öyle güzel işler yapmıştır ki şehri adaletli yönetmesi, insanlara karşı olan iletişimi gibi durumlardan kaynaklı ünü git gide yayılmıştır” dedi.
Sivas’ı Moğollardan kurtardı
Aydın, Kadı Burhanettin’in genç yaşlarda Sivas’ı Moğol kuşatmasından kurtardığını ifade ederek, “O dönemde Eretnaoğlu Mehmet Bey vefat ediyor ve küçük yaşta ki oğlu Ali Bey tahta geçiyor. Bu vefattan sonra Eretnaoğlu beyliğinde sıkıntılar baş gösteriyor. Nedir bu sıkıntılar; ekonomik sorunlar, siyasi çatışmalar, dışarıdan gelen tehditler bunlardan dolayı sıkıntılar baş gösteriyor. Bu dönemde Kadı Burhanettin, önemli bir görev üsleniyor. Bu vefattan sonra Karamanoğulları Kayseri ve Konya’yı işgal etmeye çalışıyorlar. Bir yandan da Moğollar Sivas’ı kuşatmaya çalışıyorlar. Kadı Burhanettin önce Sivas’ı kurtarıyor, hem Ali bey’ i kurtarıyor daha sonrasında Sivas’tan askeri birlikleri alarak Kayseri’yi kurtarıyor. Bunları yaptıktan sonra ünü iyi bir şekilde yayılıyor. Kendisi Sivas halkı tarafından Sivas’ın naili olarak seçiliyor. 1 yıl sonra 36 yaşında kendi adını taşıyan devletini kuruyor. Kadı Burhanettin devletini Sivas başkent olmak üzere kuruyor ve 18 yıl süren bir mücadele başlıyor. Bu mücadele de Timur, Karamanoğulları, Osmanlı Devleti gibi devletler var. Bu devletler ile yaşadığı sorunlar sıkıntılar ile mücadele etmeye başlıyor” şeklinde konuştu.
Eli hem kalem hem kılıç tuttu
Aydın, Kadı Burhanettin’in başarılı bir devlet adamı olduğu kadar başarılı bir ilim adamı da olduğunu vurgulayarak, “ Kadı Burhanettin; sanatçı, şair hala şiirleri günümüzde bu konuya hakim kişiler tarafından okunuyor ve takip ediliyor. Türbesinin günümüzde binaların arasında kalmış olması çok hoş bir şey değil. Tarihte önemli bir kişilik kendisi, birazcık daha ön plana çıkarılması lazım. Sivas turizmine katkı sağlayabilecek bir kişilik kendisi. Daha çok tanıtımın yapılması ve birçok insana öğretilmesi gerekiyor. Bu konuda bizlerinde daha çok katkı sağlaması gerekiyor. Biz tabi bu şekilde röportajlar vererek insanlara anlatmaya çalışıyoruz. İlerleyen dönemlerde daha iyi olacağını düşünüyoruz. Tarihte birçok sanatçı, hükümdar, şair gelip geçmiştir ama Kadı Burhanettin ile alakalı olan en önemli noktalardan biri şudur; hem edebiyatçı, hem sanatçı, hem askeri bilgisi kuvvetli bir kişidir. Tarihe baktığımız zaman eli hem kalem tutan hem de kılıç tutan nadir insanlardan birisidir” dedi.
Kadı Burhanettin kimdir?
1345 yılında Kayseri’de doğan Kadı Burhanettin babası Kayseri kadısı Şemseddin Mehmed’in ölümü üzerine yirmili yaşlarında Halep’e giderek ilmi çalışmalar yaptı. 1364 yılında tekrar Kayseri’ye dönen Kadı Burhaneddin 21 yaşında Eretnaoğlu Mehmed tarafından Kayseri kadılığına getirildi. Kadılığı sırasında adalete önem vermesinden dolayı halk arasında sevilen ve kısa zamanda memleketin her tarafında adı duyulan Kadı Burhanettin, Eretnaoğlu devletinde sıkıntıların baş göstermesi üzerine halkın baskısı ile kendi adını taşıyan devletini kurmuştur.1398 yılında Akkoyunlu Türkmenlerinden Karayülük Osman Bey tarafından ani bir baskında öldürüldü. Öldürüldükten sonra Sivas’ta kendi adının verildiği Kadı Burhaneddin Mahallesi’ne defnedilen Kadı Burhaneddin’in, adaletli ve yönetici kişiliğinin yanında edebi kişiliği ile ön plana çıkmaktadır. 600 sayfa tutan bir divanı dolduracak kadar şiir yazmış olan Kadı Burhanettin, gazelleri ve divan edebiyatına getirdiği tuyuğları ile ün salmıştır.
